Từ xưa, người Nhật đã nổi tiếng khắp thế giới với đức tính cần cù, sáng tạo, thật thà và kỷ luật, vậy bí quyết giáo dục nào đã xây dựng nên một thế hệ người Nhật đáng ngưỡng mộ như vậy? Dạy con kiểu Nhật giờ đã trở thành phương pháp được áp dụng ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

1. Nuôi dưỡng năng lực quan sát thế giới tự nhiên

Giai đoạn trẻ từ 0 đến 3 tuổi là giai đoạn mà trí não của bé có khả năng hấp thu nhiều nhất (đến 2 tuổi bộ não của bé đã nặng bằng 80% trọng lượng não người lớn).

Năng lực cơ bản giúp bé học tập sau này đều hình thành từ chính những trải nghiệm mà bé được trải qua trong giai đoạn này. Một trong những năng lực mà những đứa trẻ đều vô cùng nhạy bén là “năng lực quan sát” thế giới tự nhiên xung quanh mình. Hầu hết các trường mẫu giáo hay nhà trẻ Nhật đều cho các bé đi dạo công viên vào mỗi sáng để các bé được tự do sưởi nắng, được tự mình khám phá thiên nhiên. Theo người Nhật Bản, trẻ em trong độ tuổi này cần phải được:

Hoà mình vào thiên nhiên, học cách quan sát những sự vật xung quanh. Trải nghiệm hạnh phúc khi bé có thể tự bản thân suy nghĩ và làm đến cùng những gì bé muốn. Được nuôi dưỡng năng lượng cảm thụ khi được người lớn nói cho nghe những tính từ chỉ cảm xúc, để bày tỏ sự ngạc nhiên hay cảm thán trước một cảnh đẹp. Trải nghiệm những bí ẩn của thiên nhiên và sự vật để kích thích trí tò mò: như vì sao chạm tay vào áo len thì bị giật, thổi hơi vào kính thì kính mờ… thời kỳ ấu thơ cũng là thời kỳ nuôi dưỡng cảm thụ khoa học.

2. Truyền cảm hứng, kích thích trí tò mò và khơi gợi niềm yêu thích của bé

Cách hiệu quả nhất khiến bé làm một điều gì đó là kích thích sự quan tâm của bé. Ép buộc bé học bài sẽ khiến bé cảm thấy ghét học, thay vào đó bố mẹ có thể kích thích lòng hiếu kỳ và sự thích thú của bé đối với việc học tập. Khi đó bé sẽ xem học tập là một niềm vui và chủ động học.
Bé còn nhỏ và không phân biệt được thế nào là tốt xấu. Điều tốt đơn giản là những thứ khiến bé thấy thú vị, là khi bé được yêu thương khen ngợi. Ngược lại, điều xấu là thứ khiến bé bị la mắng, bị trừng phạt. Trẻ nhỏ không hiểu được lý do chúng bị la mắng và việc la mắng chỉ mang lại cảm xúc tiêu cực cho các bé. Ba mẹ lúc này phải giúp trẻ phân biệt đâu là điều nên làm và không nên làm, việc khen ngợi và kỷ luật đúng cách, đúng lúc sẽ hình thành tính cách và nhận thức của bé.
Trí tò mò kích thích sự phát triển não bộ cho bé. Nếu mẹ kể một câu chuyện cho bé nhiều lần, bé sẽ muốn tự mình kể lại câu chuyện đó, trí tưởng tượng và sự sáng tạo của bé sẽ phát triển khi bé suy nghĩ để thực hiện. 

3. Sáng tạo và kỹ năng

Khái quát hóa là một năng lực đặc thù của tư duy con người, có vai trò quan trọng trong việc phát triển trí tuệ của mỗi người. Đó là hình thức phản ánh những dấu hiệu và phẩm chất chung của các sự vật, hiện tượng. Khả năng khái quát hóa được hình thành và phát triển từ lứa tuổi 3-4 tuổi thông qua họat động của bản thân, trong đó vui chơi là họat động chủ đạo đóng vai trò quan trọng.

Mẹ hãy thử tặng bé một cây bút chì, vì bé tám tháng tuổi đã có thể cầm bút, nhưng ngay cả khi mẹ đặt một tờ giấy bên cạnh thì bé thường sẽ không vẽ lên tờ giấy, rất có khả năng bé sẽ xé tờ thấy thành từng mảnh, rồi lại hào hứng vẽ lên sàn nhà, tường, bàn hay bất cứ đâu bé muốn - đây là một cách thể hiện bản thân của bé. Mẹ hãy sắp xếp và tạo điều kiện để bé có thể vẽ tại nơi bé muốn như lót giấy trên sàn nhà, bàn học… 

Giấy vẽ in sẵn những hình mẫu nhiều bậc phụ huynh hay mua về vô tình lấy đi sự sáng tạo của bé.
Những đò chơi lắp ghép và gấp hình giấy (origami) giúp kích thích sự phát triển của trẻ. Nếu mẹ để bé tám tháng tuổi chơi với đất nặn, bé sẽ không thể tạo hình được, tuy nhiên bé có thể nhận thấy đất nặn có thể thay đổi hình dạng, tờ giấy có thể bị xé và vo tròn. Những bé tiếp xúc với nhiều hình dạng và vật liệu khác nhau từ nhỏ thường phát triển não và sự sáng tạo tốt hơn những bé khác.
Các bé luôn muốn được là tâm điểm của sự chú ý quan tâm, mẹ hãy để bé chơi trò diễn tập các vai khác nhau. Bố mẹ hay nghĩ khả năng của con trẻ phụ thuộc vào yếu tố di truyền. Ví dụ, nếu ba mẹ là những vận động viên, họ tin rằng đứa trẻ của họ cũng sẽ là một vận động viên, nhưng bé sẽ không thể đạt được điều đó nếu bố mẹ không khơi lên sự hứng thú của bé đối với thể thao. Các bé có thể đạt được thành tích tốt hơn nếu bé chơi thể thao từ nhỏ, không phụ thuộc vào sự di truyền.
Đối với các bé, quá trình thực hiện một công việc gì đó mới là điều quan trọng nhất, chứ không phải kết quả cuối cùng. Mẹ nên để bé phụ giúp một vài việc vặt trong nhà, bé sẽ có thể học cách tập trung vào quá trình làm “nhiệm vụ” và học thêm được những điều mới.

4. Những điều bố mẹ nên tránh

Bố mẹ đóng vai trò là những người hướng dẫn cho bé. Bố mẹ nên cố gắng dành thật nhiều sự quan tâm và kiên nhẫn cho bé trong những năm tháng phát triển đầu đời của bé. Bố mẹ hãy nhớ rằng, con cái không phải tài sản của bố mẹ, bố mẹ thường có ý nghĩ rằng: Tôi muốn con tôi trở thành người như thế này, thế kia… Nhưng thực chất đó chỉ là giấc mơ của ba mẹ, hãy để bé lựa chọn điều bé muốn làm. Bố mẹ chỉ nên giúp đỡ bé nỗ lực đạt được thành công trong tương lai.

Nguồn: enfa.com.vn